5 czerwca 2023 roku pod hasłem „Beat Plastic Pollution” po raz pięćdziesiąty obchodzimy Światowy Dzień Środowiska (World Environment Day WED), ustanowiony podczas Zgromadzenia Ogólnego ONZ w Sztokholmie w 1972 roku.
Konferencja, która odbyła się pod hasłem „Mamy tylko jedną ziemię” podniosła ochronę środowiska do rangi podstawowej funkcji państwa, ustanowiła też program ONZ dedykowany środowisku naturalnemu człowieka – Program Środowiskowy Organizacji Narodów Zjednoczonych (UN Environment Programme).
Przesłaniem Światowego Dnia Środowiska było i jest przypominanie ludziom o pogarszającym się stanie globalnego środowiska: problemach z wodą, pustynnieniem, ochroną klimatu, ale także tworzeniem przyjaznych czyli zielonych przestrzeni do życia i zrównoważonych i sprawiedliwych wzorców rozwoju. Tegoroczny Światowy Dzień Środowiska został jednak poświęcony rozwiązaniom globalnego kryzysu zanieczyszczania środowiska tworzywami sztucznymi. Można zadać sobie pytanie dlaczego plastik staje w centrum debaty o stanie środowiska? Otóż dlatego, że plastik stał się prawdziwą zmorą naszej planety, przynajmniej z dwóch powodów: skali produkcji i braku koncepcji skutecznego unieszkodliwiania lub ponownego wykorzystania. Tworzywa sztuczne wykorzystywane w masowej produkcji, zazwyczaj jako jednorazowe opakowania, przyczyniły się do powstania potężnego problemu dla ludzkości i środowiska w którym żyjemy. Obecnie rocznie na świecie produkuje się 430 mln ton plastiku, zaś 2/3 tej produkcji przeznaczone są do jednorazowego użytku! Z tej masy tworzyw sztucznych mniej niż 10% poddaje się recyklingowi, natomiast aż 20% trafia do środowiska, czyli do wód (rzek, oceanów i jezior), gleby, lasów. Dzisiaj odpady z tworzyw sztucznych są, ogólnie mówiąc wszędzie, każdy zakątek ziemi i każdy żywy organizm jest dzisiaj „zaplastikowany”. Drobinki plastiku do 5mm, zwane też mikroplastikem przedostały się do wody, powietrza i oczywiście do żywności. Badania naukowe wykazały, że obecnie już noworodki mają w swoim organizmie cząsteczki mikroplastiku. Mikroplastik ma niekorzystny wpływ na nasze zdrowie, bo zaburza m.in. gospodarkę hormonalną, ma także powiązania z otyłością, nieprawidłowym funkcjonowaniem mózgu, chorobą nowotworową, cukrzycą, etc. Zanieczyszczenie plastikiem to szkody dla zdrowia i środowiska idące w ogromne kwoty, to także emisje gazów cieplarnianych, czerpanie z paliw kopalnych i „góry” odpadów, które w większości powinny być surowcem, a nie śmieciem pływającym po wodach naszej planety, albo leżakujących na plażach, w lasach, w glebie.
Powyższe dane mobilizują do podjęcia szeroko zakrojonych działań systemowych – „Tu i Teraz”, w całym cyklu życia plastiku, tym bardziej, że wiele możliwych rozwiązań jest znana i dostępna, a zielone światło dała w marcu 2022, 5a sesji Zgromadzenia ONZ ds. Środowiska (United Nations Environment Assembly, UNEA5), na której państwa członkowskie przyjęły historyczną Rezolucję „End Plastic Pollution: Towards an International Legally Binding Instrument”. W dokumencie tym Zgromadzenie ONZ ds. Środowiska wzywa rządy państw do wypracowania do roku 2024 nowego prawa międzynarodowego, które zakończy problem zanieczyszczania środowiska przez zamknięcie obiegu dla gospodarki tworzyw sztucznych.
Wszystko przemawia za zmianą modelu, nie ma na co czekać, trzeba podjąć działanie, aby to zrobić warto korzystać z gotowych rozwiązań krajowych i zagranicznych.
